Od czasu do czasu większość nas albo pochłania za duże ilości jedzenia, albo się go pozbywa z organizmu. To normalne. Natomiast zaburzenia odżywiania to uporczywe i daleko posunięte problemy ze spożywaniem jedzenia.
Anoreksja
Stare powiedzenie mówi, że nie można być zbyt bogatym ani zbyt szczupłym. Zapewne nadmiar pieniędzy jest przyjemny, nadmiar szczupłości może jednak być bardzo dolegliwy.
Większość zaburzeń odżywiania dotyka kobiety w wieku dojrzewania i wczesnej dorosłości. Niemalże jedna na dwieście dziewcząt w wieku szkolnym ma kłopoty z osiągnięciem lub utrzymaniem wystarczającej wagi ciała. W ostatnich latach liczba przypadków anoreksji i bulimii wyraźnie wzrosła. Liczba kobiet dotkniętych anoreksją znacznie przekracza liczbę mężczyzn cierpiących na to zaburzenie.
Kobiety chore na anoreksję psychiczną mogą tracić do 25% wagi ciała rocznie. Silny spadek wagi powoduje zanik owulacji, a także ogólne pogorszenie stanu zdrowia.
Typowy przebieg choroby wygląda następująco: dziewczyna zauważa pewien przyrost wagi ciała po pierwszej miesiączce i postanawia się go pozbyć. Gorączkowa dieta i ćwiczenia są kontynuowane pomimo osiągnięcia przeciętnej wagi ciała, a nawet po uwagach rodziny dotyczących chudnięcia.
Dziewczęta z anoreksją prawie zawsze gorąco zaprzeczają traceniu wagi. Jako dowód dobrej kondycji wskazują na zdolność do odbywania intensywnych ćwiczeń. Obraz własnego ciała ulega u nich zniekształceniu. Penner i współpracownicy badali kobiety, których waga była średnio 31% mniejsza od ich wymarzonego wzorca (według danych towarzystwa ubezpieczeniowego Metropolitan Life Insurance Company). Badane kobiety paradoksalnie przeceniały rozmiary różnych części swego ciała średnio o 31%! Inni ludzie oceniają kobiety dotknięte anoreksją jako „skórę i kości", one same zaś, siadając przed lustrem, narzekają na własną nadwagę.
Wiele osób cierpiących na anoreksję ma obsesję na punkcie jedzenia. Przedzierają się przez książki kucharskie, dokonują zakupów żywnościowych dla całej rodziny i gotują wymyślne potrawy - dla innych.
Typowa osoba dotknięta anoreksją to młoda biała kobieta z klasy wyższej. Jednakże anoreksją coraz częściej dotyka także i mężczyzn oraz osoby o innym pochodzeniu społecznym i etnicznym.
Kobiety częściej niż mężczyźni zapadają na anoreksję, co tłumaczy się na różne sposoby. Ponieważ anoreksja wiąże się z zanikiem miesiączki, niektórzy psychologowie o orientacji psychodynamicznej przypuszczają, że zaburzenie to jest wyrazem chęci powrotu dziewcząt do fazy sprzed dojrzewania. Anoreksja pozwala dziewczynie uniknąć dojrzewania, oddzielenia się od rodziny i podjęcia odpowiedzialności, jaką pociąga za sobą dorosłość. Wskutek utraty tkanki tłuszczowej piersi i biodra anorektycznej dziewczyny ulegają spłaszczeniu, co być może umożliwia jej fantazjowanie, że pozostaje jeszcze dzieckiem o niezróżnicowanej płci.
Przedstawiciele podejścia poznawczo-behawioralnego przypuszczają z kolei, że utrata wagi funkcjonuje jako silne wzmocnienie, ponieważ zapewnia poczucie własnej doskonałości. A jednak „perfekcja" jest niedostępna dla większości osób. Modelki uosabiające ideał kobiecej urody są o 9% wyższe i o 16% szczuplejsze od przeciętnej kobiety. Szesnaście procent! Dla większości kobiet oznacza to przynajmniej osiem kilogramów!
Zważmy też na społeczno-kulturowe aspekty zaburzeń odżywiania. W miarę szczuplenia kulturowego ideału urody, kobiety o przeciętnej czy ponadprzeciętnej wadze ciała zostają poddane coraz silniejszemu naciskowi na odchudzanie się. Agras i Kirkley udokumentowali wzrastający nacisk na spadek wagi ciała, analizując liczbę artykułów poświęconych odchudzaniu i diecie w trzech popularnych czasopismach dla kobiet („Ladies' Home Journal", „Good Housekeeping" oraz „Harper's Bazaar") od roku 1900.
Artykuły na ten temat w ogóle nie pojawiały się do lat trzydziestych XX wieku. W latach trzydziestych i czterdziestych artykuł na temat diety pojawiał się w zaledwie co dziesiątym numerze tych czasopism. W dwóch następnych dziesięcioleciach liczba artykułów wzrosła do około jednego na numer, natomiast w latach siedemdziesiątych pojawiały się one już z częstością 1,3 artykułu na numer. Współcześnie w każdym numerze pisma kobiecego pojawia się zatem więcej niż jeden artykuł na ten temat!
Wielu mężczyzn z zaburzeniami odżywiania zajmuje się sportem lub uprawia zawody wymagające utrzymania wagi ciała w pewnych granicach (tancerz, zapaśnik, model). Mężczyźni częściej niż kobiety próbują kontrolować wagę ciała za pomocą intensywnych ćwiczeń fizycznych. Podobnie jak kobiety, są poddani naciskowi na dostosowanie się do idealnego wzorca ciała - ze szczupłym brzuchem i rozwiniętymi ramionami.
Bulimia
Bulimia polega na cyklicznym objadaniu się na przemian z powodowaniem gwałtownych wymiotów. Chorobliwe objadanie się często jest następstwem niedożywienia, na przykład wskutek surowej diety odchudzającej.
Oczyszczenie może polegać na wywoływaniu u siebie wymiotów, poszczeniu lub utrzymywaniu ścisłej diety, używaniu środków przeczyszczających i intensywnych ćwiczeniach fizycznych. Osoby dotknięte bulimią często są perfekcjonistami w sprawie kształtu i wagi ciała. Podobnie jak anoreksja, bulimia częściej dotyka kobiety niż mężczyzn.