Któż z nas nie słyszał o leasingu. Samochód w leasingu, komputer w leasingu i teściowa… też. Czym jednak jest leasing, dla kogo i co można zyskać lub stracić? Poniższe informacje są nie tyle praktyczne co bardziej teoretyczne, ale bez znajomości teorii ciężko o realizacje w praktyce.
Definicja leasingu
Leasingiem nazywamy dostarczenie leasingobiorcy (korzystający z leasingu) przez lesingodawcę jakiejś rzeczy, np. urządzeń, maszyn czy nawet całych zakładów. Leasingobiorca zobowiązuje się w zamian do płacenia określonej kwoty rozłożonej na raty. Przedmiot umowy cały czas należy do leasingodawcy. Czasami przy wyliczaniu wysokości rat bierze się pod uwagę, że po zakończeniu umowy obiekt staje się własnością leasingobiorcy (leasing finansowy).”
Leasing jest szczególnie cennym sposobem finansowania dla firm początkujących, nie mających dużych zasobów finansowych, by zakupić dane urządzenie, lub dla firm z innych przyczyn nie uznawanych przez banki za posiadające zdolność kredytową.
Leasing w prawie
Umowa leasingowa należała do niedawna w polskim prawodawstwie do grupy umów nienazwanych (contractus innominatus). Nowe unormowania znalazły się w tytule XVII „Umowa leasingu” w księdze trzeciej „Zobowiązania” art. 709.
„W dalszym ciągu Będzie więc funkcjonowała nazwa wywodząca się z języka angielskiego, która niewątpliwie przyjęła się i w języku prawnym, i potocznym. Zamiast jednak stosowanych najczęściej określeń „leasingodawca” i „leasingobiorca” nowe przepisy operują określeniami: „finansujący” i „korzystający”. Umowa leasingu jest definiowana przez określenie praw i obowiązków stron. W art. 709 k.c. zapisano, że przez tę umowę finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w umowie i oddać ją korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Właścicielem rzeczy będzie więc przez cały czas trwania umowy finansujący.”
Wyróżniamy trzy podstawowe typy leasingu:
- leasing operacyjny (zwany również eksploatacyjnym bądź bieżącym)
- leasing finansowy (występujący także pod nazwą kapitałowy lub inwestycyjny)
- sprzedaż i leasing zwrotny (back to)
Z powyższych typów leasingu korzysta w Polsce mnóstwo firm, zarówno przy nabywaniu nowoczesnych technologii, restrukturyzacji majątku, w prywatyzacji całych przedsiębiorstw lub ich zorganizowanych części lub najczęściej przy nabywaniu środków transportu.
Leasing operacyjny –charakteryzuje się relatywnie krótkim okresem trwania umowy (rok – dwa lata). Przedmiot leasingu należy do właściciela (leasingodawcy) i jest przez niego amortyzowany. Atrakcyjność leasingu operacyjnego polega na redukcji płaconych przez leasingobiorcę podatków (bowiem opłaty leasingowe oraz wydatki związane z ubezpieczeniem przedmiotu leasingu i inne mające bezpośrednio związek z leasingiem stanowią koszt dotyczy szybki postęp techniczny – leasing operacyjny umożliwia permanentne korzystanie z najnowszych ich generacji. W takich przypadkach własność ekonomiczna staje się ważniejsza od własności prawnej. Ten typ leasingu jest preferowany przez potencjalnych przedsiębiorców oraz małe i średnie przedsiębiorstwa.
Leasing finansowy – wyróżnia się okresem trwania (czas trwania umowy leasingu finansowego jest zbliżony do przewidywanego okresu użytkowania przedmiotu leasingu; najczęściej są to umowy pięcio - siedmioletnie, a w odniesieniu do nieruchomości nawet trzydziestoletnie), wartością przedmiotu umowy (około 90 % wartości rynkowej) oraz trwałością umowy. Najczęściej leasing finansowy występuje z tak zwaną opcją zakupu, w której przejawiają się cechy trwałości leasingu. Gwarantuje ona leasingobiorcy możliwość nieodpłatnego przejęcia lub nabycia przedmiotu leasingu za wcześniej ustaloną cenę (zwykle symboliczną) po wygaśnięciu terminu umowy.
Opcja zakupu może być określona w formie:
- .umowy stanowczej, zamierzonej z zastrzeżeniem terminu i warunków związanych z uiszczeniem opłat leasingowych i ceny nabycia przedmiotu leasingu,
- umowy przedwstępnej, odpowiadającej wymogom, od których zależy ważność tak zwanej umowy przyrzeczonej. Wówczas umowa przedwstępna – jeśli zajdzie taka konieczność – stanowi podstawę do sądowego wyegzekwowania umowy stanowczej.
W leasingu finansowym odpisów amortyzacyjnych dokonuje leasingobiorca, który od początku jest wskazany jako nabywca przedmiot leasingu po zakończeniu umowy (chyba że strony postanowią inaczej). Kosztem uzyskania przychodu u leasingobiorcy nie jest cała opłata leasingowa (rata kapitałowa jest wydatkiem inwestycyjnym płaconym z zysku netto) , lecz tylko jej część odsetkowa , traktowana jako koszt kapitału.
W sprzedaży i leasingu zwrotnym – właściciel przedmiotu sprzedaje swą własność (najczęściej jest to nieruchomość bądź inny środek trwały znacznej wartości) firmie leasingowej, towarzystwu ubezpieczeniowemu lub bankowi, a następnie użytkuje ją na podstawie umowy o leasing finansowy z opcją zakupu.
Do powstania tej wzajemnej transakcji, jaką jest sprzedaż i leasing zwrotny, przyczyniły się głównie konsekwencje związane z wyborem sposobu nabycie trwałego poprzez leasing czy zakup i związane z tym implikacje podatkowe. W obu umowach cząstkowych jako strony występują zawsze te same podmioty. Właściciel przedmiotu leasingu może go sprzedać na przykład firmie leasingowej, po czym natychmiast podpisać umowę leasingową z opcją zakupu na ten sam przedmiot i wystąpić w roli leasingobiorcy. Możliwość takich rozwiązań pozwala mu użytkować przedmiot bez ponoszenia jednorazowych – często dużych nakładów inwestycyjnych. Również dla leasingodawcy transakcja ta jest atrakcyjna; stanowi bowiem dochodową inwestycję (dzięki wnoszonym opłatom leasingowym i odpisom amortyzacyjnym). Dodatkową okoliczność stanowi fakt korzystania przez obie strony z ulg w podatku dochodowym.
Zalety finansowania poprzez leasing
1. Łatwiejszy dostęp do źródła finansowania.
Ponieważ leasingodawca zachowuje prawo własności do przedmiotu leasingu w ciągu całego okresu trwania umowy leasingowej, wymagania wobec leasingobiorcy dotyczące gwarancji są zwykle łagodniejsze, niż w przypadku ubiegania się o kredyt bankowy. Jest to bardzo istotne dla firm o wysokim wskaźniku zadłużenia, gdyż
w takich przypadkach banki z reguły niechętnie udzielają kolejnych kredytów. Kryzys złych długów spowodował, iż banki stały się bardzo ostrożne przy udzielaniu kredytów. Mimo że w ujęciu realnym złe długi zaczęły maleć od 1994 r., aktywność kredytowa banków wyraźnie wzrosła dopiero w 1996r Podobnie też w przypadku leasingu środków trwałych łatwo zbywalnych, takich jak samochody, komputery, wózki widłowe itp., dzięki obniżeniu wymogów gwarancyjnych leasing może okazać się jedyną możliwą formą finansowania inwestycji dostępną dla przedsiębiorstwa..
2.Niższe koszty dzięki umowom grupowym zawieranym przez leasingodawcę.
Leasingobiorca może korzystać z niższych kosztów usług związanych z transakcją leasingową i lepszych warunków dostawy (ubezpieczenie, konserwacja środków trwałych, warunki płatności, cena itp.), niż dostępne dla niego na rynku. Jest to efektem przywilejów leasingodawcy wynikających z umów grupowych zawieranych z dostawcami oraz usługodawcami.
3. Korzyści podatkowe.
W leasingu operacyjnym raty leasingowe stanowią w całości koszt uzyskania przychodu. Umożliwia to kształtowanie rachunku zysków i strat poprzez dostosowanie warunków umowy leasingu do indywidualnych potrzeb leasingobiorcy w zakresie obrotu środkami pieniężnymi oraz rozliczeń podatkowych.
W przypadku finansowania poprzez leasing finansowy zakupu środków trwałych z grupy 3 do 6 Klasyfikacji środków, których normalny okres amortyzacji przekracza 5 lat (maszyny produkcyjne, centrale telefoniczne, maszyny poligraficzne itp.) istnieje możliwość skrócenia amortyzacji do min 5 lat. W tym przypadku klient sam amortyzuje przedmiot leasingu podczas trwania umowy leasingowej.
4.Korzyści bilansowe – leasing operacyjny.
Leasing operacyjny nie jest wliczany do wartości aktywów bilansowych, co wpływa na polepszenie wskaźnika ROA (return on assets – stosunek zysku do wartości aktywów) – suma aktywów nie ulega zmianie przy jednoczesnym wzroście zysku.
Leasing operacyjny nie jest uwidaczniany jako zobowiązanie w bilansie leasingobiorcy. Przedmiot leasingu nie pogarsza więc stosunku zadłużenia do kapitału własnego, ponieważ nie powiększa zadłużenia leasingobiorcy. Pomaga to w podtrzymaniu silnego wizerunku firmy.
5.Uwolnienie zamrożonych środków w przypadku leasingu zwrotnego.
Dla firm, które już zakupiły na własność środki trwałe istnieje możliwość zastosowania leasingu zwrotnego. W tym przypadku leasingodawca odkupuje dane środki trwałe od leasingobiorcy, a następnie wydzierżawia mu je. Pozwala to na uwolnienie środków zamrożonych w zakupionym sprzęcie, co bardzo korzystnie wpływa na przepływy pieniężne w firmie.
6.Wspieranie sprzedaży w programach vendorowych.
Firmy, które są dostawcami sprzętu mogą podpisać umowę o współpracy, co daje im możliwość zwiększenia sprzedaży dzięki oferowaniu atrakcyjniejszego finansowania swoim klientom. Dodatkową zaletą współpracy z firmami leasingowymi, dla firm które sprzedają sprzęt na raty, jest to, że klient kupując sprzęt płaci za niego raty leasingowe, natomiast firma za sprzedany sprzęt dostaje całą należność od firmy leasingowej. Poprawia to w znacznym stopniu płynność w firmie sprzedającej.
7.Leasing stanowi swoistego rodzaju alternatywne źródło finansowania użytkowanego przez firmę majątku.
8.Suma wszystkich opłat uiszczanych przez leasingobiorcę może niekiedy okazać się niższa od kosztów zakupu tego samego dobra.
Transakcje leasingu stwarzają korzystającym z niego możliwości bieżącego reagowania na rozwój techniki, który polega na wymianie coraz szybciej zużywających się ekonomicznie dóbr inwestycyjnych. Dotyczy to zwłaszcza leasingu operacyjnego, w którym leasingobiorca nie musi korzystać z przedmiotu leasingu przez dłuższy czas. Tak więc, leasing zmniejsza ryzyko demodernizacji, jakie występuje w razie nabywania niektórych obiektów na własność (np. w dziedzinie wykazującej szybki postęp techniczny jak przemysł komputerowy). Leasingobiorca, ponosząc określone opłaty, wykorzystuje wynajmowane składniki majątkowe w okresie, gdy może je w pełni eksploatować. Pozwala to na uniknięcie kosztów bezczynności obiektów przejściowo niewykorzystywanych.
Wady finansowania poprzez leasing
Za wadę można uznać to, że mimo uiszczania opłat(przekraczających nawet początkową wartość przedmiotu leasingu), leasingobiorca nie nabywa chwili zakończenia transakcji – również w razie przyznania mu przez finansującego prawa opcji zakupu – automatycznie prawa własności tego przedmiotu. Poza tym zakres uprawnień leasingobiorcy jest dość wąski, natomiast leasingodawcy wręcz przeciwnie, co ma duże znaczenie w przypadku np. zwłoki w wykonaniu zobowiązań wynikających z umowy.
W leasingu finansowym zwykle leasingobiorca ponosi ryzyko cenowe i rzeczowe, zobowiązując się do uiszczania opłat także w razie niemożliwości korzystania z dobra inwestycyjnego z powodu jego przypadkowej utraty lub uszkodzenia.
Mimo wyżej wymienionych wad, leasing stanowi dużą szansę na pozyskanie finansowania przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Dzięki leasingowi firmy mogą szybciej zwiększyć wartość kapitału własnego, oraz zwiększyć sprzedaż.