Treść marzeń lub wyobrażeń wpływa na rzeczywisty kształt twego życia. Wydaje się, że obdarzeni jesteśmy wrodzoną zdolnością tworzenia w myślach map rzeczywistości, do których następnie dostosowujemy własne postępowanie. Najpierw wyobrażamy sobie, co powinno się zdarzyć, lub jacy pragniemy być, „przezywając” swą wewnętrzną rzeczywistość, a dopiero potem próbujemy realizować ja na jawie.
Przeżycia te obejmują obrazy, dźwięki i wrażenia dotykowe, kojarzone z daną sytuacją, oraz uczucia zadowolenia lub - w wypadku wydarzeń nieprzyjemnych (negatywne wykorzystanie wyobraźni) –bólu.
Znaczenie wyobraźni
Albert Einstein stwierdził, iż „wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza”. Jego teoria względności, podsumowana równaniem E = mc2, zapoczątkowała epokę marzeń o podróżach kosmicznych, odbywanych z prędkością światła. Droga do wielu innych przełomowych osiągnięć nauki, podobnie jak do odkrycia Einsteina, wiodła przez wyobraźnię, chociaż każde z nich poprzedzone było latami pracy i konsekwentnie podejmowanych wysiłków. Wydaje sie, że ci, którzy skutecznie dążą do wyznaczonych celów lub wyróżniają się w inny sposób, potrafią wyobrazić sobie własne osiągnięcia, czy też „przećwiczyć je w myślach” na długo przedtem, zanim zdołają je urzeczywistnić.
Sportowcy bardzo często stosują tego rodzaju trening imaginacyjny przed startem w zawodach, nierzadko wzorując się w myślach na wybranych „modelach” zamiast na własnych, wcześniejszych osiągnięciach. Badania dowiodły, że ćwiczenia w wyobraźni przyczyniają się do poprawy rzeczywistych wyników w nie mniejszym stopniu niż trening fizyczny. Naukowcy ze zdumieniem stwierdzili, iż w przypadku rzutów wolnych w koszykówce oraz rzutów lotka, obydwa rodzaje ćwiczeń przynoszą bardzo podobne efekty. Podobne zjawisko zaobserwowano w dziedzinie sprzedaży oraz w innych sferach działalności gospodarczej, co potwierdza wpływ wyobraźni na rzeczywiste osiągnięcia.
Każdy z nas obdarzony jest wyobraźnią i stale się nią posługuje. Uporczywie tworzony w myślach najgorszy scenariusz przyszłej sytuacji prawdopodobnie wpłynie na rzeczywisty przebieg wydarzeń, ponieważ myśli programują zachowania. Analogicznie, jeżeli lubimy określoną dyscyplinę sportu lub inną formę aktywności, uprawiamy ją w wyobraźni ku własnemu zadowoleniu. Wielokrotne wyobrażanie sobie dodaje nam pewności siebie i umożliwia poprawę wyników osiąganych w rzeczywistości, zależność tę najczęściej wykorzystujemy jednak w sposób nieświadomy i przypadkowy. Chociaż wszyscy osiągamy doskonałe wyniki w co najmniej kilku sferach działania, nie potrafimy rozpoznać własnych umiejętności i zastosować ich w wyobraźni w odmiennych sytuacjach. Zatem w jednej dziedzinie możemy nisko oceniać własne możliwości, w innej zaś - bardzo wysoko, w obu przypadkach nie mając do tego jakichkolwiek racjonalnych podstaw. Doceniwszy wpływ wyobraźni na zachowania, NLP uczy nas posługiwać się tym darem świadomie i konstruktywnie, umożliwiając osiąganie coraz lepszych wyników w dowolnej dziedzinie.
Życzenia i zamiary
Wszyscy jesteśmy ukształtowani przez marzenia. Twój dom, samochód, miejsca, w których bywasz, istniały niegdyś tylko w czyjejś wyobraźni, tj. w mapie rzeczywistości. To samo dotyczy książek w twojej biblioteczce oraz centrum handlowego na twoim osiedlu. Fotel, w którym siedzisz, zaistniał w czyichś marzeniach na długo przedtem, zanim stał sie projektem naszkicowanym na papierze, a potem realnie istniejącym sprzętem. Tak powstaje wszystko, co nas otacza. Zatem, aby urzeczywistnić pragnienia, musisz najpierw wprząc do pracy wyobraźnię. Jakość marzeń decyduje o jakości twojego życia, zatem, wybierając ich treść, warto zastanowić się i zdecydować się na to, co najlepsze.
Niektóre marzenia nigdy sie nie spełniają, pozostając w sferze życzeń. Tworzone na ich podstawie wyobrażenia są niedorzeczne i nie sposób spożytkować ich do poprawy własnych osiągnięć. Dzięki technikom, które oferuje NLP, możemy jednak zmieniać życzenia w zamiary, a fantazje w silne, motywujące pragnienia, możemy nauczyć się kreować właściwe marzenia.
Automatyczny układ osiągania celów
Istoty ludzkie wydają się bezwiednie zdążać ku precyzyjnie wytyczonym celom. Przypominają one systemy naprowadzające, stosowane w urządzeniach cybernetycznych, np. w pociskach samosterujących czy automatach przemysłowych. Większość tzw. „celów życiowych”, jak np. oddychanie i inne funkcje organizmu, jest w nas zakodowana Podobnie jak termostat utrzymuje określoną temperaturę żelazka, tak i my stale osiągamy właściwą temperaturę ciała oraz tętno.
System ten jest równie skuteczny w odniesieniu do „wyższych” celów, które świadomie wprowadzamy do jego programu. Zmysły stale kontrolują nasze położenie w odniesieniu do wyznaczonego celu, dostarczając niezbędnych informacji zwrotnych, a potencjał fizyczny i psychiczny stanowi „napęd”, pobudzający nas do korygowania zachowań, aż zaczną one dokładnie odzwierciedlać pożądany model. Jeżeli jedna metoda me przynosi efektów, stosujemy inną, natomiast błędy - podobnie jak zbyt silne manewrowanie kierownicą podczas nauki jazdy - przydarzają nam się coraz rzadziej w miarę zbliżania sie do celu, którym może być pożądana umiejętność lub osiągniecie. Podczas tego procesu, który moglibyśmy określić jako cybernetyczny czy też naprowadzający, nieoczekiwanie mogą nasuwać nam się niezwykle pożyteczne pomysły, wywołane skojarzeniami z istniejącym celem. Będziemy do niego zmierzać nieustępliwie, pod warunkiem, że został on wytyczony precyzyjnie. Na szczęście omawiany proces uczenia sie jest nieświadomy, zatem musimy się zatroszczyć tylko o jasne wytyczenie celu i zachowanie go w tej postaci, czyli zaprogramowanie umysłu, by uczynił to, czego nigdy nie zdołalibyśmy osiągnąć świadomie.
Sugestywna wizja celu
Jeżeli pragniesz pominąć etap porównywania charakterystycznych elementów poszczególnych celów i przejść do wprowadzania rzeczywistych zmian, możesz skorzystać z pewnego skrótu. Wybierz w tym celu trzy najważniejsze zamierzenia i jasno je sobie wyobraź. Obrazy powinny być duże, kolorowe i ostre, dźwięki - głośne i wyraźne, natomiast wrażenia dotykowe – równie realne jak na jawie. Jeżeli bierzesz udział w oglądanych wydarzeniach, przeżyj je stawiając się w roli bezpośredniego uczestnika, a nie postronnego obserwatora. Doświadcz każdej modalności, tj. wrażeń wzrokowych, słuchowych i dotykowych, wyobraź sobie całą sytuację jak najbardziej sugestywnie, by do złudzenia przypominała rzeczywistość. Ulegnij nastrojowi, w jaki wprawia cię to wyobrażenie, i ciesz się nim przez dłuższą chwilę. Wykonując regularnie powyższe ćwiczenie, nauczysz sie szybko i z łatwością przywoływać wizję celu, która z kolei będzie coraz bardziej realistyczna. W ten sposób tworzysz marzenia wysokiej jakości, ustalasz cele i uruchamiasz proces przemiany subiektywnych myśli w obiektywną rzeczywistość.
Nauczyłeś się marzyc konstruktywnie i spełniać własne dążenia.
Zmiana słabych celów w silne
Jeżeli jesteś przygotowany do pracy ze wszystkimi celami z twojej listy, możesz przejść do kolejnego etapu. Twoim zadaniem jest zidentyfikowanie submodalności, reprezentujących najsilniejsze pragnienia, oraz tych, które kojarzysz z największym zadowoleniem. Określone w ten sposób submodalności, tj. cechy twojego sposobu myślenia, powinieneś zastosować w wyobrażeniach odnoszących sie do słabszych celów i życzeń. Jeżeli np. obrazy najważniejszych celów są większe niż w rzeczywistości, w ten właśnie sposób powinieneś wyobrażać sobie pozostałe, mniej wyraziste cele, aby osiągnąć możliwie najlepsze wyniki. Mały i odległy obraz powinieneś zatem świadomie powiększać do nadnaturalnych rozmiarów. Gdyby wizje twoich najsilniejszych pragnień miały charakter panoramy, a nie płaskiego obrazu, ujętego w ramy, submodalność tę powinieneś stosować we wszystkich tworzonych wyobrażeniach.
Dla ciebie obraz panoramiczny oznacza efektywne myślenie i osiągnięcie celu, znamionuje on twój model sukcesu. W tym ćwiczeniu odkrywasz własny, subiektywny świat, poznajesz skuteczne dla siebie strategie myślenia. Obserwując je, możesz wyciągać kolejne wnioski i osiągać w ten sposób sukces za sukcesem.
Realizując zalecone ćwiczenia możesz zechcieć przedyskutować to zagadnienie z kimś bliskim. Niewykluczone, że będziesz zdumiony, dowiedziawszy się, jak myślą inni ludzie.
Cele czy marzenia?
Cele, zapisane na twojej liście, nie muszą być tożsame z marzeniami. Pragnienia, które uznałeś za niemożliwe do realizacji, zapewne odrzuciłeś lub skorygowałeś, opierając się na podanych instrukcjach. Cele i marzenia to nie to samo. Pierwsze są po prostu pragnieniami z określonym terminem realizacji lub kamieniami milowymi na drodze do urzeczywistnienia marzeń, które z kolei zawsze poprzedzają precyzyjnie wyznaczony i sformułowany cel. Jeśli go osiągniesz, będziesz marzył o czymś większym i lepszym. Planowanie celów jest w głównej mierze funkcją lewej półkuli mózgowej, odpowiedzialnej za logiczne myślenie. Wyobrażenia należą natomiast do kompetencji prawej półkuli. Wykorzystując obie półkule naraz, możemy myśleć w sposób kompleksowy, skutecznie stymulując rzeczywiste zachowania. Nie pozwól zatem, by logika i trzeźwe rozumowanie krępowały twe marzenia. Środki do ich realizacji znajdziesz tylko pod warunkiem, że będą one wystarczająco silne, by pobudzić cię do działania. Przeszkody nie do pokonania usuniesz dopiero wówczas, gdy uwierzysz, że zdołasz urzeczywistnić marzenia, a oznaką tej wiary jest jasna wizja wyznaczonego celu. Nawet tzw. siłę woli należy koncentrować na określonych dążeniach, niechaj będzie to dążenie do jasno wytyczonego celu, do marzenia utrwalonego w twych myślach.
Wyobrażenia oferują schemat poprawy rezultatów osiąganych w dowolnej dziedzinie, jednak NLP proponuje również techniki opracowane z myślą o konkretnych zastosowaniach. Załóżmy, że marzysz o wybitnych osiągnięciach w określonej dyscyplinie sportu lub w innej sferze, wymagającej szczególnych umiejętności, talentu lub charyzmy, jak w przypadku przemówień lub wystąpień publicznych. Najpierw wyobraź sobie siebie (w dysocjacji, tj. obserwując się z zewnątrz) podczas stosownych zajęć, wykonującego je z największą wprawą i swobodą, na jakie pozwala ci imaginacja. Następnie przećwicz to samo wyobrażenie jako jego bohater (w asocjacji, tj. obserwując sytuację z punktu widzenia jej uczestnika) i ponownie doznaj satysfakcji z doskonale wykonanego zadania i wykazania sie wszelkimi umiejętnościami, jakich może ono wymagać. Jeżeli zmiana charakteru wizji ze zdysocjowanego w zasocjowany (tzn. uczestniczenie w wymyślonej sytuacji) sprawia ci trudność, spróbuj wyobrazić sobie, że pierwszy obraz spowija mgła. Kiedy się rozproszy, będziesz już myślał w nowym, zasocjowanym trybie - spójrz w dół, ujrzyj swe dłonie i stopy.
Teraz pomyśl o kimś, kogo z łatwością możesz wyobrazić sobie podczas wykonywania czynności, których i ty chciałbyś się nauczyć. Może to być najlepszy specjalista w określonej dziedzinie widziany niegdyś w telewizji, albo kolega z pracy lub przyjaciel, któremu zazdrościsz tej umiejętności. Nie ma znaczenia, kto to będzie. Musisz po prostu dokładnie wyobrazić sobie tę osobę (a nie siebie) po mistrzowsku wykonującą tę wymarzoną czynność i uważnie obserwować jej postępowanie. Czy dostrzegasz elementy, które chciałbyś sobie przyswoić? Czy jest coś, co mógłbyś udoskonalić? Co odczuwa ta osoba twoim zdaniem? Czy możesz wyobrazić sobie, że doświadczasz tych samych wrażeń? Spraw teraz, by obraz modelowego wykonawcy spowiła mgła. Gdy się rozproszy, zajmij jej miejsce, koryguj własne zachowania na podstawie obserwacji modela, doznaj odpowiednich odczuć i doprowadź żądaną umiejętność do najwyższej doskonałości, jaką możesz sobie wyobrazić. Delektuj się przez chwilę zadowoleniem, które sprawiło ci to przeżycie. W ten oto sposób stworzyłeś efektywne marzenie, oparte na najlepszych wzorach, z jakich może czerpać twoja wyobraźnia. W miarę ćwiczeń zacznie ono dorównywać wyrazistością i realistycznością wyobrażeniom tych czynności, w których osiągnąłeś wysoki poziom umiejętności i wiary we własne siły.
Zaplanuj działania
Powróćmy na chwilę do lewej półkuli mózgowej i skoncentrujmy sie na kilku elementach praktycznych. Pomyśl, kiedy nadarzy się okazja wykonywania czynności, którą wyobrażałeś sobie przed chwilą, zapisz w dzienniku datę i podejmij zobowiązanie. Jeżeli myślałeś o grze w golfa, umów sie z odpowiednim partnerem. Jeśli obiektem twoich wyobrażeń było przewodniczenie obradom, dowiedz się, kiedy zwołane zostanie następne zebranie, na którym będziesz mógł zrealizować swą wizję. Jeżeli czynnością tą było gotowanie, powinieneś zaplanować przyjęcie, które pozwoli ci wykazać się zdobytymi umiejętnościami. Jeżeli jest to możliwe, podejmij więcej niż jedno zobowiązanie i stwarzaj okazje do zmiany marzeń w rzeczywistość. Tego rodzaju zobowiązania są niezwykle ważne, ponieważ w dziedzinach, w których osiągałeś niezadowalające wyniki, prawdopodobnie utrwaliłeś w wyobraźni negatywny obraz własnych możliwości. Dlatego też znajdujesz mniej lub bardziej wiarygodne preteksty, by usprawiedliwić niepowodzenie w zdobywaniu pożądanych umiejętności. Nadal ćwicz wyobrażenia, bowiem nie są one cudownym lekarstwem, którego jedna dawka usunie wszystkie twe braki, lecz nieustającym procesem. Nie ograniczaj sie do tych dążeń, które podpowiada ci rozsadek, np. zachowania dobrej kondycji fizycznej, przestrzegania diety, ciężkiej pracy, wytrwałości, czytania książek, nawet jeśli dotychczas nie udało ci się ich zrealizować. Bądź pewny, że od tej chwili podejmowane przez ciebie wysiłki będą znacznie bardziej efektywne, ponieważ twój nieświadomy pilot automatyczny otrzymał „program" złożony z odpowiednich marzeń. NLP pomaga realizować wybrane pragnienia ucząc nas zmieniać życzenia w zamiary, a powierzchowne zainteresowania w życiowe pasje, tym samym umacniając wiarę w siebie i w możliwość osiągnięcia każdego celu, który traktujemy poważnie. Nawet tak negatywne uczucie jak zazdrość może być spożytkowane do realizacji własnych dążeń, ktoś, komu zazdrościmy, świetnie nadaje się, by być modelem w opracowanych przez NLP technikach mistrzostwa. Aby wiele osiągnąć w życiu, nie musisz być z natury ambitny lub nastawiony na realizacje celów.
Twoim punktem wyjścia mogą być ulotne życzenia i źle uformowane pragnienia, musisz tylko zmienić sposób myślenia o nich, tj. nauczyć się tworzyć właściwe marzenia. Jeżeli natomiast w twoim charakterze leży systematyczne planowanie celów, ustalanie zadań i sporządzanie list czynności „do wykonania”, możesz uzupełnić to logiczne, rozsądne podejście umiejętnościami, którymi steruje prawa półkula mózgowa, a które określają ostateczny kształt twoich rzeczywistych osiągnięć. Nie obawiaj sie, że umiejętności te zamienią cię w marzyciela (marzyciele nie osiągają godnych uwagi wyników, ponieważ nie potrafią urzeczywistniać swych fantazji) Jednak chcąc osiągnąć wartościowy cel, nie objedziesz się bez marzeń.
Jeśli cię zainteresował ten temat to więcej znajdziesz w publikacjach Harry’ego Adler’a.