Każdy mężczyzna po skończeniu 50. roku życia powinien profilaktycznie badać co roku poziom PSA. PSA - z angielskiego Prostate Specific Antigen - czyli antygen swoisty dla prostaty jest swoistym markerem tego gruczołu. PSA jest produkowaną przez komórki stercza substancją wpływającą na upłynnienie nasienia, która obecna jest także w surowicy krwi. U zdrowego mężczyzny jedynie śladowe ilości PSA przedostają się do krwiobiegu, a wysokie stężenie utrzymuje się w nasieniu.
Natomiast komórki raka gruczołu krokowego uwalniają większe ilości tej substancji do krwiobiegu, a wówczas PSA wzrasta - w związku z tym stężenie PSA określa stan prostaty i sygnalizuje potrzebę dokładnego przebadania tego gruczołu. Należy jednak pamiętać, że jest to marker swoisty dla tkanki prostaty, a nie dla raka prostaty. Jego podwyższony poziom występuje u około 20 proc. mężczyzn nie mających raka, zaś u około 30 proc. chorych na raka antygen PSA pozostaje w normie. PSA jest mimo to bardzo ważnym markerem raka prostaty, którego odkrycie pozwoliło na postęp w diagnostyce i leczeniu tej choroby.
Każdy mężczyzna po skończeniu 50 lat powinien profilaktycznie badać co roku poziom PSA, a gdy wywiad rodzinny jest obciążony występowaniem raka prostaty, to takie badania trzeba rozpocząć od 40 r.ż. Wartość prawidłowa stężenia PSA mieści się od 0,0 do 4,0 ng/ml. Przekroczenie wartości maksymalnej jest wskazaniem do dalszych badań - m.in. biopsji prostaty.
W warunkach fizjologicznych PSA wzrasta z wiekiem mężczyzny - wyliczono, że około 0,04 ng/ml w ciągu roku. Łagodny przerost gruczołu też podwyższa PSA - wzrost objętości stercza o 1 cm3 powoduje podwyższenie tego markera o 4 proc. Warto też dodać, że ejakulacja podwyższa poziom PSA w surowicy, dlatego przed badaniem wskazana jest 48-godzinna wstrzemięźliwość seksualna.
Podwyższona wartość PSA może być spowodowana łagodnym przerostem lub stanem zapalnym stercza oraz poważnym schorzeniem, jakim jest rak prostaty, który wymaga wdrożenia jak najszybszego postępowania terapeutycznego. Także odpowiedniego leczenia wymaga łagodny przerost prostaty, jak i jego stan zapalny. Czasami wzrost PSA ma charakter przejściowy - np. związany jest z podrażnieniem prostaty spowodowanym cewnikowaniem pęcherza moczowego lub masażem tej okolicy.
lek. med. Alina Rewako (poradnia.pl)