Nawroty w uzależnieniach dotykają ponad połowę osób poddających się leczeniu z alkoholizmu, narkomanii lub innych nałogów. Najtrudniejszy jest pierwszy rok. Nawroty są niebezpieczne, ale można nauczyć się przewidywać to niebezpieczeństwo i odpowiednio sobie z nim radzić. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, co warto wiedzieć na ten temat?
Nawrót w uzależnieniu to złożony proces, podczas którego osoba uzależniona wraca do dawnych wzorców i schematów. Te reakcje, zachowania, sposoby myślenia i oceny rzeczywistości, a także samooceny, prowadzą z powrotem do nałogu. Może to skutkować przerwaniem abstynencji czy ponownym sięgnięciem po narkotyki, ale nie jest to nieuniknione. Ważne jest, aby zrozumieć, że na nawroty trzeba się przygotować, bo każdy uzależniony jest na nie narażony. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych to choroba przewlekła, dlatego – choć ryzyko nawrotu z czasem maleje – nigdy nie znika całkowicie.
Nawroty uzależnienia mogą być wywołane zarówno przez czynniki wewnętrzne, takie jak problemy emocjonalne, psychiczne czy fizyczne, jak i zewnętrzne, takie jak stresujące sytuacje czy traumatyczne wydarzenia. Jest to jeden z głównych problemów, nad którymi pracuje się podczas terapii uzależnień.
Zrozumienie tych mechanizmów i praca nad sobą to klucz do lepszego życia. Choć początkowo może wydawać się to przerażające, to właśnie świadomość i przygotowanie pomagają w skutecznym zarządzaniu nawrotami. Wiara w siebie i wsparcie bliskich również odgrywają ogromną rolę w tej trudnej, ale możliwej do wygrania walce.
Jak przewidzieć nadchodzący nawrót uzależnienia?
Zarówno nawrót alkoholowy, jak i narkotykowy poprzedzają sygnały, które dobrze przygotowana podczas terapii osoba uzależniona lub jej wyczuleni bliscy mogą wychwycić.
Choć nawrót uzależnienia może mieć wiele różnych twarzy, najczęściej zaczyna się od wyraźnego pogorszenia samopoczucia. Osoba uzależniona czuje, że traci kontrolę nad swoim życiem. Pojawia się przygnębienie, rezygnacja, osłabienie samokontroli, brak motywacji, narastający dyskomfort, frustracja, wewnętrzne napięcie, pogorszenie relacji z innymi, izolowanie się, a czasem tęsknota za dawnym trybem życia. W takim stanie osoba często przerywa terapię, przestaje dbać o siebie – zaniedbuje wygląd, dietę, sen – zrywa kontakty towarzyskie, unika telefonów. To wszystko prowadzi do przerwania abstynencji lub powrotu do narkotyków.
Objawy nawrotu mogą również prowadzić do zastąpienia dotychczasowego nałogu innym. Nieumiejętność radzenia sobie z nawrotami lub brak odpowiedniej pomocy terapeutycznej na czas może skończyć się tragicznie. Osoba uzależniona może jeszcze głębiej pogrążyć się w nałogu i nigdy się z niego nie wydostać.
Plan zapobiegania nawrotom w uzależnieniach
Podczas terapii specjaliści z ośrodka leczenia uzależnień alkoholowych pomagają osobom uzależnionym przygotować się do walki z ryzykiem nawrotów. To fascynujący, choć trudny proces, w którym uczą się oni identyfikować swoje słabe punkty, które mogą być wyzwalaczami nawrotów. W trakcie terapii pacjenci uczą się skutecznych technik radzenia sobie z potencjalnym nawrotem.
Najważniejsze jest, aby mieć świadomość zagrożenia i zaakceptować fakt, że ono nigdy nie zniknie całkowicie. W obliczu zagrożenia trzeba działać – rozpoznać problem i spróbować go rozwiązać. Osoby uzależnione, które uczą się tych technik, zyskują narzędzia do radzenia sobie w trudnych chwilach.
Indywidualny plan zapobiegania nawrotom musi być realnym wsparciem dla osoby uzależnionej – swoistą mapą działania: co robić, gdzie się udać, z kim porozmawiać. Najważniejsze są w tym kontekście umiejętności zaradcze, poczucie sprawczości u pacjenta oraz zdolność radzenia sobie ze stresem i trudnymi sytuacjami życiowymi. To niesamowicie ważne, bo w 6 na 10 przypadków nawrót w uzależnieniu jest wynikiem takich czynników jak samotność, depresja, lęk, nuda, konflikty w domu, trudności w pracy, otoczenie przypominające o nałogu, czy utrata bliskiej osoby.
Jednym z kluczowych zaleceń terapeutycznych jest prowadzenie zapisów z samoobserwacji – notowanie emocji i zachowań, a następnie analiza tych zapisków. To pomaga w bieżącej ocenie własnego stanu psychicznego i uczy rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych, które mogą zwiastować nawrót.
Zdrowy tryb życia również odgrywa ogromną rolę w zapobieganiu nawrotom. Zbilansowana dieta, higiena snu, codzienna dawka ruchu oraz techniki relaksacyjne to nie tylko sposoby na lepsze znoszenie stresu, ale także na budowanie silniejszej, bardziej odpornej psychiki. To wszystko jest praktycznym podejściem do radzenia sobie z uzależnieniem.
Terapia nawrotowa
To, co charakteryzuje nawrót, to narastające uczucie dyskomfortu, frustracji i smutku. Osoba, która jest w drodze do nawrotu, odczuwa niezadowolenie z życia, wewnętrzny ból i cierpienie. Jednym z sygnałów ostrzegawczych są mniej satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi i kontakt z otoczeniem. Taka osoba staje się drażliwa i zniecierpliwiona, a zachowanie innych może łatwo wyprowadzać ją z równowagi. Pojawia się wewnętrzne napięcie i stres oraz oczekiwanie na bodziec, by wybuchnąć. Może również pojawić się skłonność do użalania się nad sobą. Osoba ma wrażenie, że jest nierozumiana, a jej wysiłki są niedoceniane. Jeśli jej myśli prowadzą do smutku, przygnębienia, braku motywacji, a w konsekwencji nawet depresji, to już tylko krok do wprowadzenia nawrotu w życie.
Czasem bywa też odwrotnie. Po długim okresie abstynencji, osoba może poczuć zbyt dużą pewność siebie. Niebezpieczne jest wtedy poczucie, że uzależnienie jest już pokonane, co prowadzi do uśpienia czujności. Osoba może wtedy porzucić terapie, przestać czerpać ze wsparcia grupy, a jej samodyscyplina spada. Pojawiają się próby udowodnienia, że nie ma przeciwwskazań do kontrolowanego picia, co szybko kończy się nawrotem uzależnienia.
Terapia leczenia uzaleznień nawrotowa jest skierowana do osób, które zdobyły już podstawową wiedzę na temat mechanizmów uzależnienia i dostrzegają straty wynikające z nałogu. Programy zapobiegania nawrotom pozwalają na pogłębienie wiedzy o uzależnieniu oraz procesie zmiany. Dzięki temu możliwe jest wcześniejsze zauważenie nawrotu i szybsza reakcja na niego. To także terapia dla tych, którzy po ukończeniu terapii podstawowej złamali abstynencję.
Artykuł zewnętrzny