Palenie tytoniu jest uzależnieniem równie silnym, jak uzależnienie od narkotyków, a czasem nawet ocenianym jako silniejsze. Wiele osób, które odstawiły alkohol, heroinę czy kokainę twierdzą, że rzucić palenie jest o wiele trudniej. Uzależnienie od nikotyny powinno być traktowane jako problem medyczny i leczone tak, jak każda inna choroba.
Podobnie jak inne środki uzależniające nikotyna oddziałuje na systemy nagradzania w mózgu związane z odczuwaniem przyjemności, powoduje zwiększenie ilości dopaminy w połączeniach międzyneuronalnych stymulując system nagradzania. Dopamina daje odczucie przyjemności po zapaleniu papierosa, wzmacnia uzależnienie, a obniżenie jej poziomu w centralnym systemie nerwowym jest odpowiedzialne za objawy odstawienia po rzuceniu palenia.
Poza tym papieros wyzwala reakcje odruchowe związane z różnymi zmysłami np. wzrokiem, słuchem, węchem, które pobudzają system dopaminergiczny i wywołują potrzebę środka uzależniającego: głód nikotyny. Stres także stymuluje system dopaminergiczny i dlatego wyzwala potrzebę palenia. Według ostatnich badań już niewielkie ilości nikotyny mogą wytworzyć w komórkach nerwowych tworzących system nagradzania taki stan pobudliwości, że mózg będzie chciał jej więcej. Już pierwszy zapalony papieros może wyzwolić tę reakcję, a tym samym uzależnienie od nikotyny.
Uzależnienie od nikotyny rozpoznaje się, jeżeli występują przynajmniej trzy z poniższych cech:
- silne pragnienie lub poczucie przymusu jej przyjmowania,
- tolerancja,
- zespół abstynencyjny,
- czas trwania nałogu dłuższy niż palacz przewidywał,
- wiele nieudanych prób zerwania z nałogiem,
- ograniczenie lub zaniechanie jakichś działań z powodu nałogu,
- trwanie w nałogu mimo jego szkodliwego wpływu na zdrowie i życie osobiste.
Palenie tytoniu jest uzależnieniem psychicznym (polega na przymusie zapalenia papierosa, aby osiągnąć uczucie odprężenia) i najprawdopodobniej fizycznym. Kryteriami zależności fizycznej są tolerancja i zespół fizycznych objawów odstawienia. Tolerancja to stan obniżonej wrażliwości organizmu na skutki działania używki: polega na konieczności podawania coraz większych dawek dla otrzymania takiego samego efektu. W ciągu dnia wzrasta tolerancja na działanie nikotyny: palący twierdzą, że pierwszy papieros w ciągu dnia sprawia im największą przyjemność. Natomiast objawy po zaprzestaniu palenia (abstynencyjne) to:
- głód papierosa, drażliwość,
- frustracja,
- agresja,
- lęk,
- niepokój,
- wzrost napięcia,
- trudności w koncentracji,
- nadmierna senność lub bezsenność,
- depresja oraz dolegliwości somatyczne (zwolnienie akcji serca, spadek ciśnienia, wzrost apetytu i masy ciała, bóle głowy czy dolegliwości żołądkowe).
Na ogół objawy te osiągają maksymalne nasilenie w ciągu tygodnia, a większość z nich ustępuje najczęściej po okresie 3 do 4 tygodni od zaprzestania palenia. Tylko zwiększenie apetytu i głód nikotynowy mogą utrzymywać się dłużej, a chęć zapalenia papierosa często powraca nawet po miesiącach czy latach od rzucenia palenia.
Papierosy o małej zawartości nikotyny nie zmniejszają zagrożenia, gdyż palacz zwiększa intensywność zaciągania się, głębokość inhalacji i objętość wciąganego dymu, aby dostarczyć potrzebną dla "uzależnionego mózgu" ilość nikotyny, co powoduje wzrost zagrożenia jego rakotwórczymi składnikami. Papierosy o małej zawartości nikotyny uzależniają równie mocno jak zwykłe papierosy, gdy tymczasem większość ludzi uważa je mylnie za mniej niebezpieczne.
Do uzależnienia tytoniowego przyczyniają się czynniki fizjologiczne i psychologiczne, ale także socjologiczne: palenie najczęściej rozpoczyna się w okolicznościach towarzyskich lub przez naśladownictwo. Kolejne etapy na drodze do uzależnienia to eksperymentowanie z papierosami, uczenie się palenia i w końcu nawykowe używanie tytoniu, przy czym etapy te często następują tak szybko jeden po drugim, że około 20 proc. młodzieży uzależnia się od nikotyny już po miesiącu okazjonalnego palenia, przy czym objawy uzależnienia są u dzieci i młodzieży równie silne jak u dorosłych palaczy. Firmy tytoniowe dobrze wiedzą, że uzależnienie najczęściej rozpoczyna się w okresie dorastania. Dlatego kierują reklamy papierosów szczególnie do osób młodych. I mimo, że obowiązuje zakaz bezpośredniej reklamy to docierają skutecznie w sposób pośredni jak np. teledyski, filmy itd.
Prof. W. Zatoński kierujący badaniami nad zdrowiem Polaków w Centrum Onkologii w Warszawie szacuje, że prawie 50 proc. palących Polaków jest głęboko biologicznie uzależnionych od nikotyny.
Palenie papierosów w bezwzględny sposób niszczy zdrowie palacza. Organizm jest za słabo zaopatrywany w tlen, co osłabia wszystkie jego organy wewnętrzne i zmniejsza jego odporność na wszelki chorobotwórcze drobnoustroje. U palaczy bardzo często występuje niedobór wielu witamin i mikroelementów, zwłaszcza witaminy C i witamin z grupy B. Palenie sprzyja powstawaniu miażdżycy, zawałom serca i udarom a przede wszystkim powstawaniu licznych nowotworów. Najczęstszymi nowotworami występującymi u palaczy są nowotwory płuc i krtani. Częste są również nowotwory jamy ustnej i przełyku. Paląc trzeba liczyć się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwory nerek, żołądka, pęcherza moczowego i jelita grubego. Wzrasta też prawdopodobieństwo zachorowania na białaczkę.
Dawka śmiertelna nikotyny to około 40, do 60 mg.
Taką dawkę nikotyny wprowadziłby do organizmu każdy, kto w krótkim czasie wypaliłby dwie paczki papierosów, jeden po drugim, bez większych przerw. Nikotyna dostaje się do organizmu nie tylko przez układ oddechowy ale również przez skórę i układ pokarmowy.
A na koniec drodzy panowie to co jest chyba dla nas najważniejsze.