Nawet jeśli czujesz się zdrowo co jakiś czas, zwłaszcza jeśli już przekroczyłeś czterdziestkę, powinieneś zgłosić się do swojego lekarza na „przegląd”, czyli badania kontrolne. W ten sposób - jeśli czai się w Twoim organizmie zagrożenie chorobą - możesz szybko zapobiec ewentualnemu schorzeniu.
Przedstawiamy kilka podstawowych badań, które warto robić nawet bez powodu.
Zacznij od dentysty
Stan uzębienia wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Nieleczone zęby nie tylko bolą i są przyczyną przykrego zapachu z ust, ale stanowią źródło infekcji, która może przenieść się na inne, nieraz bardzo odległe narządy ciała. Mogą powodować bóle głowy, choroby nerek, serca, żołądka.
Kontrola uzębienia pozwala na wykrycie ubytków próchniczych, chorób przyzębia, chorób miazgi zęba i tkanek okołowierzchołkowych, jak też stanów zapalnych jamy ustnej.
Utrzymywanie zębów w należytym stanie jest podstawą naszego zdrowia. Kontrolować powinniśmy je dwa razy w roku, a nie rzadziej niż raz w roku.
Okulista też się kłania
Klasyczne badanie ostrości wzroku (odczytywane z tablicy rzędów liter lub cyfr) często wspiera badanie komputerowe: trzeba skupić wzrok na czarnej kropce na monitorze, a urządzenie zmierzy w tym czasie ostrość wzroku i ustali ewentualną wadę, zaś specjalista postawi diagnozę i zdecyduje, czy potrzebne są okulary.
Lekarz obejrzy też dno oka i zbada pole widzenia pacjenta. Uporczywe, nieznanego pochodzenia, bóle głowy i mrużenie oczu przy czytaniu to znak, że należy udać się do okulisty. I potem już przynajmniej raz w roku składać mu wizytę.
Badanie słuchu
Pozwala wykryć zaburzenia i ubytki słuchu. Badanie jest wykonywane w wyciszonym pomieszczeniu. Pacjent siedzi, na głowie ma słuchawki, przez które jest podawany sygnał dźwiękowy z audiometru do przewodu słuchowego - przy badaniu przewodnictwa powietrznego. Audiometr wyposażony jest w urządzenie regulujące natężenie dźwięku i może być sterowany ręcznie lub automatycznie z możliwością zmian częstotliwości tonów.
{jumi[*9]}
Serce i układ krążenia
Na chorobę wieńcową, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze częściej zapadają mężczyźni. Jednak przypadłości te przestały już być ich domeną, bo coraz więcej kobiet dotrzymuje im kroku.
Wcześnie wykryte odchylenia od normy często można wyrównać zmianą diety i trybu życia lub utrzymać pod kontrolą za pomocą odpowiednich dawek leków. O postępowaniu zadecyduje lekarz, który po zbadaniu pacjenta i przeprowadzeniu wywiadu na temat jego zdrowia i chorób w rodzinie postawi odpowiednią diagnozę.
Badanie ciśnienia
Nadciśnienie tętnicze jest jedną z chorób cywilizacyjnych. Może być ono przyczyną wielu poważnych schorzeń, takich jak choroba wieńcowa, zawał, udar mózgu. Nadciśnienie jest jednym z czynników ryzyka chorób układu krążenia. Uszkadza zarówno serce, jak i nerki.
Częstość pomiarów ciśnienia nie jest wprawdzie ustalona, ale najlepiej mierzyć ciśnienie przy każdej okazji, na pewno częściej niż raz w roku. Można to badanie przeprowadzać samodzielnie w domu.
Badanie poziomu cholesterolu
Poziom cholesterolu mierzy się podczas badania biochemicznego krwi. Ogólnie wiadomo, że zbyt wysoki poziom cholesterolu jest niebezpieczny dla zdrowia. Podwyższony poziom cholesterolu całkowitego i LDL (beta-lipoproteiny) zwiększa ryzyko choroby wieńcowej. Badanie cholesterolu ma duże znaczenie w profilaktyce zawałów serca i udarów mózgu.
Mężczyźni po 30 roku życia i kobiety po przekroczeniu 35 lat, powinni raz na rok wykonać EKG, zbadać poziom cholesterolu i jego frakcji HDL i LDL w surowicy krwi. Dotyczy to szczególnie osób otyłych, palących papierosy i nielubiących aktywnego wypoczynku.
Płuca nie bolą
Zdjęcia rentgenowskie zwane „małym obrazkiem” wykrywają jedynie bardzo zaawansowane zmiany. Dla systematycznej kontroli zalecane jest prześwietlanie płuc w dużym formacie, co 2-3 lata. Wykonuje się je, aby stwierdzić, czy nie ma zmian nowotworowych.
Palacze, zwłaszcza po 40 roku życia, powinni kontrolować stan płuc co roku. A jeśli pojawi się uporczywa chrypka, utrzymująca się przez 2-3-tygodnie bez przerwy, należy przeprowadzić badania laryngologiczne.
Zaniedbana tarczyca
Nadczynność lub niedoczynność tarczycy aż 8 razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Czynność tarczycy bada się za pomocą testów określających poziom jej hormonów - trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) - w surowicy krwi. Oznacza się też poziom tyreotropiny (TSH), hormonu przysadki mózgowej, sterującego pracą tarczycy.
Ocenę struktury gruczołu rozpoczyna się zwykle od badania USG. Najczęstszym sygnałem, że dzieje się coś złego jest jej powiększenie, czyli tzw. wole, widoczne lub wyczuwalne dotykiem. Należy wówczas udać się bezzwłocznie do lekarza.
Trzustka jest tylko jedna
Trzustka wydziela soki trawienne oraz hormony - insulinę i glukagen - które regulują gospodarkę i przemianę cukrów w organizmie. Zaburzenia w funkcjonowaniu tych hormonów prowadzą do cukrzycy. Jest to podstępna, przewlekła choroba, grożąca licznymi powikłaniami. Wielu cukrzyków nie zdaje sobie sprawy z tego, że na nią zapadło. Dlatego bardzo ważne jest jej wczesne wykrycie. Odpowiednia kontrola pozwala prowadzić w miarę normalny tryb życia.
Wszyscy, a zwłaszcza osoby mające cukrzyków w najbliższej rodzinie, powinni raz do roku sprawdzać poziom glukozy we krwi.
Badanie piersi
Rak piersi u mężczyzn zdarza się rzadko. Choroba ta dotyczy prawie wyłącznie kobiet. Podstawą profilaktyki raka piersi jest ich jak najczęstsza kontrola.
Samobadanie piersi
Każda kobieta powinna co miesiąc sama, palpacyjnie - najlepiej w tydzień po ostatnim dniu miesiączki - badać swoje piersi. Nawet każdą, najmniejszą zmianę w piersi trzeba koniecznie skonsultować z lekarzem, który zleci dodatkowe badania.
Badanie mammograficzne
Jest to najnowocześniejsza, najefektywniejsza, najwłaściwsza metoda wykrywania wczesnych postaci raka piersi.
Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne poleca wykonanie pierwszej mammografii pomiędzy 35 a 39 rokiem życia. Następne badania powinny być wykonywane z 2-letnimi przerwami, pomiędzy 40 a 49 rokiem życia. Coroczne badania kontrolne powinny być wykonywane u kobiet w wieku powyżej 50 lat.
Ginekolog nie gryzie
Wielu tragediom można zapobiec, wykonując co roku badania cytologiczne szyjki macicy. Rak szyjki można stosunkowo łatwo wykryć we wczesnym stadium, kiedy jest jeszcze w pełni uleczalny.
Badanie ginekologiczne ogólne
Kontrolna wizyta u ginekologa pozwala na ocenę stanu narządów rodnych, wykrycie ewentualnych schorzeń, np. stanów zapalnych czy nieprawidłowości budowy. Podczas badania ginekologicznego lekarz może też wykryć mięśniaki na macicy i guzy przydatków. Ocenę macicy i jajników bardzo ułatwia USG, zwłaszcza wykonywane sondą dopochwową. Badanie powinno się wykonywać - od momentu rozpoczęcia życia płciowego - co najmniej raz w roku.
Cytodiagnostyka
Jest stosowana w profilaktyce nowotworowej, przede wszystkim raka szyjki macicy. Umożliwia wykrycie stanów przedrakowych, obrazuje też funkcjonowanie hormonów. Zaleca się jej wykonywanie wszystkim kobietom od momentu rozpoczęcia życia płciowego. Na początku 2-3 badania co roku, następnie do 35 roku życia co 3 lata, a jeszcze później do 65 roku życia co 5 lat.
Delikatna hydraulika czyli nerki i drogi moczowe
Funkcjonowanie filtrów naszego ciała możemy ocenić przez badanie moczu. Jest to jedno z najstarszych w historii medycyny badań analitycznych. Badanie ogólne moczu daje pojęcie nie tylko o pracy nerek, ale i całego organizmu. Na całym świecie wykonuje się je rutynowo, zarówno jako element badań przesiewowych, jak i podstawowe badanie diagnostyczne w wielu chorobach. Kontrolne badanie moczu powinniśmy przeprowadzać raz do roku.
Prostata – męskie strachy
Ten akapit dotyczy oczywiście wyłącznie panów. Problemy z prostatą, czyli gruczołem krokowym, występują głównie u mężczyzn w wieku dojrzałym. Mogą to być przejściowe kłopoty ze zdrowiem, wynik przeziębienia, ale może to być sygnał, że gruczoł się powiększa. Konieczne jest skontrolowanie poziomu PSA w surowicy krwi, USG i badanie urologiczne. Badania profilaktyczne umożliwiają wczesne wykrycie stanów nowotworowych stercza.
Jeżeli mężczyzna po czterdziestce miewa problemy z oddawaniem moczu, powinien niezwłocznie udać się do lekarza. Mężczyźni po 50. roku życia powinni je wykonywać co roku.
Krew w kale
Badanie na obecność krwi w kale zaleca się wykonać raz w roku u osób po 40 roku życia. Test na krew utajoną w kale wykonuje się w celu wykrycia patologii jelita grubego. Można przeprowadzić go w domu.
Badanie densytometryczne kości
Dzięki temu badaniu uzyskuje się informacje na temat gęstości tkanki kostnej. Jest przeprowadzane w celu profilaktyki i oceny skuteczności leczenia osteoporozy, czyli choroby kości, polegającej na zmniejszeniu ich masy. W konsekwencji schorzenie zwiększa znacząco ryzyko złamań, nawet przy wykonywaniu codziennych czynności. Osteoporoza jest uciążliwą, przewlekłą chorobą, dlatego ważne jest jej wczesne wykrycie.
U kobiet w 10 lat po przebyciu menopauzy, niestosujących hormonalnej terapii zastępczej, należy przeprowadzić profilaktycznie jedno badanie. Mężczyźni takie badanie powinni wykonywać po 65 roku życia.