Żyć Dobrze

umowa darowizny

Umowa darowizny - jakie formalności należy spełnić

Większość z nas lubi dostawać, ale i dawać prezenty. Najczęściej obdarowujemy sowich najbliższych dzieci, małżonka, wnuki, rodziców, dziadków, ale nierzadkie są  to przypadki darowizn dokonywanych również na rzecz dalszych krewnych, osób powinowatych, a także osób obcych. Jeżeli zdecydowaliśmy się na uszczęśliwienie innej osoby darowizną i nawet jeżeli, a może szczególnie gdy dochodzi do niej „w rodzinie" należy spisać umowę. Warto więc zapoznać się z formalnościami związanymi z dokonywaniem darowizny. W praktyce notarialnej najczęściej spotykane są darowizny nieruchomości lokalowych, nieruchomości gruntowych, działek z domami, przedsiębiorstw, gospodarstw rolnych, ale również samochodów, kosztowności, pieniędzy, dzieł sztuki, jachtów i wielu innych rzeczy.  Niemal w każdym przypadku przydatna lub konieczna może okazać się pomoc doświadczonego notariusza.

 

- W pierwszej kolejności należy podkreślić, że istnieją takie darowizny, których ważność zależy od tego czy zostały dokonane we wskazanej przez przepisy prawa formie - stwierdza notariusz Dorota Szuman-Krzych. To tego rodzaju kategorii darowizn należą wszystkie darowizny dotyczące nieruchomości (działek gruntu, domów, lokali mieszkalnych, usługowych, spółdzielczych własnościowych praw do lokali i innych), dla których wymagane jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, stąd konieczność wizyty w kancelarii notarialnej. Umowę powinniśmy zawrzeć, zgodnie z obowiązującymi przepisami, także przy wręczaniu biżuterii, dzieł sztuki, samochodu, pieniędzy itp.

Dokumentując darowiznę unikamy wszelkiego rodzaju problemów i niejasności na przyszłość, gdy dochodzi do jakiegokolwiek sporu między stronami takiej umowy. Ważne jest również to, że umowa sporządzona w formie aktu notarialnego, który traktowany jest jako dokument urzędowy, jest dowodem w przypadku ewentualnych sporów z urzędem skarbowym.

Należy pamiętać również o tym, że jeżeli zawarliśmy umowę w formie aktu notarialnego, a obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy lub darczyńca popadł w niedostatek, możne on taką darowiznę odwołać. Udokumentowana darowizna może stanowić na przyszłość dowód niweczący roszczenie o zachowek zgłoszony przez współspadkobiercę ustawowego. Zawarcie umowy w formie aktu notarialnego daje więc stronom umowy wiele korzyści i umożliwia im oszczędzenia sobie konieczności załatwiania samodzielnie wielu formalności.

 

O dokonaniu darowizny możemy mówić wówczas gdy doszło do wykonania jej przedmiotu obdarowanemu. Do zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego dochodzi w momencie podpisania umowy przez darczyńcę i obdarowanego. Gdy przedmiotem darowizny są pieniądze, a darowizna następuje pomiędzy osobami należącymi do I grupy podatkowej (małżonków, zstępnego, wstępnego, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) niezbędne jest również dokonanie przelewu bankowego z rachunku bankowego darczyńcy na rachunek bankowy obdarowanego.

Umowa, którą podpisujemy przed notariuszem powinna zawierać dane każdej ze stron (imiona, nazwiska, adresy, numery i serie dowodów osobistych, numery PESEL), sposób przekazania darowizny, datę jej przekazania, ewentualnie inne postanowienia, a obdarowany musi złożyć oświadczenie, że darowiznę przyje. Ważne jest aby w umowach precyzyjne opisać przedmiot darowizny, tak żeby nie budził on wątpliwości. Konieczne jest również wskazanie wartość rynkowej darowizny, gdyż podlega ona weryfikacji urzędu skarbowego i wpływa na wymiar podatku.

- Należy pamiętać, że darowizna podlega zawsze obowiązkowo zgłoszeniu do właściwego urzędu skarbowego w zakresie podatku od darowizny na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 86 ze zm.), tak więc zawsze na obdarowanym ciąży obowiązek jej opodatkowania. W przypadku osób należących do I grupy podatkowej, o których mowa w art. 4a ww. ustawy tj. (małżonek, zstępny np. dziecko, wnuk, wstępny np. rodzic, dziadek, babcia, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha) zgłoszenie w terminie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy darowizny, jest warunkiem dla zwolnienia tego kręgu obdarowanych z podatku od darowizny. Przekroczenie terminu sześciomiesięcznego, o którym mowa powyżej powoduje obowiązek zapłaty podatku od darowizny również przez osoby należące do I grupy podatkowej - zaznacza specjalistka z kancelarii Doroty Szuman-Krzych. Istnieją jednak przypadki gdy darowizna, o ile jej wartość nie przekracza kwoty wolnej od podatku, nie wymaga zgłoszenia do Urzędu Skarbowego. Przykładowo kwota wolna od podatku dla osób należących do I grupy podatkowej wynosi obecnie 9637 zł.

Kwota wolna od podatku w zależności od tego do jakiej grupy podatkowej należy obdarowany jest zróżnicowana. Ustawa wymienia trzy grupy podatkowe I grupę, o której była już mowa powyżej, II do której należą zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (kwota wolna od podatku 7276 zł), do III grupy podatkowej należą inne osoby niż wymienione powyżej, w tym również osoby obce (kwota wolna od podatku 4902 zł). Zróżnicowane są również stawki podatku od darowizny w zależności od tego do jakiej grupy podatkowej należą strony umowy. Wysokość podatku od darowizny uzależniona jest więc od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa pomiędzy darczyńcą i obdarowanym.

Jeżeli darowizna sporządzana jest w kancelarii notarialnej w formie aktu notarialnego obowiązek zgłoszenia jej do urzędu skarbowego ciąży na notariuszu. Notariusz w takich przypadkach nalicza, pobiera i odprowadza należny podatek do urzędu skarbowego lub jeżeli darowizna dotyczy osób należących do I grupy podatkowej dokonuje zgłoszenia darowizny do fiskusa, a co za tym idzie następuje zwolnienie tych osób z podatku od darowizny.

Jeżeli natomiast darowizna dokonywana jest wprawdzie w kancelarii notarialnej, ale nie przybiera ona formy aktu notarialnego lub strony takiej umowy decydują się zawrzeć taka umowę w zwykłej formie pisemnej, muszą liczyć się z koniecznością samodzielnego załatwienia wszelkich formalności w tym opodatkowania umowy.