Żyć Dobrze

Grzeczność

Grzeczność

Grzeczność nie polega jedynie na uchylaniu kapelusza wobec kobiet i na uprzejmym podawaniu kanapek, lecz jest zasadniczym elementem umiejętności konwersacyjnych. Możemy zdefiniować grzeczność jako „formy zachowań, które tak dalece, jak to tylko możliwe, są ugodowe i nagradzające innych".

 

A oto kilka podstawowych zasad.

1. Bycie przyjacielskim.

Czynienie spotkań miłymi - ciepła akceptacja innych osób - jest zapewne kluczem do grzeczności, z którego wynika wszystko inne. Częściowo dzieje się to za pośrednictwem słów, lecz bardziej za pośrednictwem niewerbalnego stylu, w jakim przekazuje się wypowiedzi.

2. Dbałość o samoocenę innych.

Osoby biorące udział w interakcji muszą dokładać wszelkich starań, by uniknąć narażania na szwank „twarzy" albo samooceny drugiego. Należy maksymalizować pochwały i odniesienia do sukcesów drugiej osoby, skromnie zaś je minimalizować w swoim przypadku.

3. Unikanie zmuszania innych.

Pośrednie prośby są grzeczniejsze, ponieważ dają innym swobodę wyboru; „Mógłbyś odebrać telefon" jest grzeczniejsze niż „Odbierz telefon".

4. Jak mówić „nie" lub nie zgadzać się.

W Japonii jest bardzo niegrzecznie mówić „nie" i unika się pytań, na które mogłaby paść taka odpowiedź. Również dla nas grzeczniej jest akcentować miejsca, w których się zgadzamy, a minimalizować niezgodę, tak jak w „Tak, ale...". Odmowy powinny być otoczone wypowiedziami, które zawierają zgodę lub inne pozytywne komponenty, włączając w to również pozytywne elementy niewerbalne.

5. Należy unikać łamania reguł.

Jest wiele rodzajów zachowań, które powszechnie są traktowane jako niegrzeczne, ponieważ łamią normalne reguły zachowania. Przykładami są: przerywanie, wciskanie się do kolejki, mówienie zbyt dużo lub opowiadanie niewłaściwych dowcipów.

Grzeczność prowadzi do czegoś więcej niż tylko do podtrzymywania zadowolenia innych: rodzi możliwość uzyskiwania pożądanych wyników. Dziecko, które nauczyło się już mówić „Czy mogę dostać jeden z tych cukierków?" prędzej go dostanie niż to, które nie potrafi jeszcze nic więcej ponad „Daj cukierka".

Udowodniono również, że wśród załóg latających bezawaryjnie występuje wyższy poziom form łagodzących; podtrzymuje to więzi społeczne i nie podważa autorytetu kapitana. Więcej tych form pojawiało się podczas zwracania się do przełożonych. Lecz w czasie wypadków i zagrożeń, tych rzeczywistych i tych symulowanych, łagodzenia było mniej; może to prowadzić do nieszczęścia w tego typu okolicznościach, ponieważ komunikaty przekazywane w formie łagodzącej w mniejszym stopniu skłaniają do podporządkowania się im. Nagły wypadek nie jest czasem na „Przepraszam, panie kapitanie, jest mi bardzo przykro, że pana niepokoję, gdy pije pan kawę, lecz wydaje mi się, iż lewe skrzydło się pali".

Istnieją dobrze znane różnice kulturowe, jeśli chodzi o grzeczność. W Japonii i generalnie na Wschodzie bardzo ważna jest „twarz". Mówiliśmy już o trudnościach z mówieniem „nie", czego unika się czasem przez zmianę tematu. W Australii, kiedy nie zgadzasz się z czymś, co ktoś powiedział, normalną rzeczą jest wyrażenie tego, natomiast w Indonezji ludzie to przemilczą.

Specyficznym obszarem obowiązywania reguł grzeczności jest sposób zwracania się do siebie. W wielu językach istnieje możliwość wyboru zaimków osobowych, jak we francuskim tu i vous. Ponadto ludzie mogą być określani jako „Jan" lub „Pan Kowalski". Częściowo jest to spowodowane stopniem zażyłości, ale i statusem - do podwładnych zwraca się po imieniu, lecz nie może to być odwzajemnione - stąd używanie imion może być dość dwuznaczne.
Zależy to także od sytuacji: tytuł i nazwisko (Pan Kowalski) są częściej używane w sytuacjach formalnych, takich jak w czasie obecności klientów w sklepie, lecz znacznie rzadziej w czasie nieformalnych spotkań, np. na zapleczu tegoż sklepu.

Komisje, sale sądowe, Sejm i inne miejsca publiczne uwypuklają różnice statusów i tutaj także forma vous i tytuły są normalnie stosowane. Zwyczaje różnią się zależnie od organizacji i kultur, na przykład Amerykanie i Australijczycy bardzo szybko przechodzą na ty.

Co kraj to obyczaj. Należy jednak pamiętać choćby o podstawowych zasadach grzeczności obowiązujących we własnym środowisku. Podróżując warto wcześniej zapoznać się ze zwyczajami panującymi w krajach i kulturach, które są naszym celem.